Serinin ilk yazısında savunma mekanizmalarının bir kısmını incelemiştik. Bu yazımızda da kalan savunma mekanizmalarını inceleyeceğiz. Keyifli okumalar dilerim.
Yüceltme (Sublimation)
Freud’a göre id’den gelen iki temel dürtü saldırganlık ve cinselliktir.
Yüceltme, id’den gelen bu ilkel dürtülerin toplum tarafından kabul edilebilir hale getirilmesi için, daha farklı davranışlara dönüştürülmesidir.
Saldırganlık dürtüsü ağır basan birinin boks gibi sporlarla ilgilenmesi, enerjisini bu alana yönlendirmesidir.
Tabi bu durum boksörlerin kötü, şiddet eğilimli insanlar olduğu sonucuna götürmez bizi. Aksine bu eğilimi daha kabul edilebilir bir hale getirdiği ve enerjisini o yönde kullandığı için boks ringi dışında birine şiddet uyguladıkları pek görülmez.
Gerileme (Regression)
Kişinin hayatında sorun yaşadığı durum ve dönemlerde, hayatının daha az rahatsız edici olduğu, kendini daha güvende ve huzurlu hissettiği dönemlerdeki davranışlarına dönmesidir.
Okulda başarısızlık yaşayan bir çocuğun, yaşadığı huzursuzluk sonucu parmak emmeye başlayarak bebekliğindeki huzurlu döneme geri döndüğü düşüncesi, kardeşinin doğmasından sonra yaşadığı kıskançlık nedeniyle normalde tuvalet eğitimi olan çocuğun yeniden altını ıslatmaya başlaması çok sık görülür.
Yön Değiştirme (Displacement)
Savunma mekanizmalarından en bilinenlerinden biri şüphesiz yön değiştirmedir. Çünkü şimdiye kadar olan savunma mekanizmalarını yaptığımızı görmek zor iken, bu savunma mekanizmasını fark etmek çok kolaydır.
İd’ ten gelen içgüdüleri, o an mevcut olmayan objeye veya daha uygun olan bir objeye yöneltmektir.
Eğer siz de babanızın size kızdığı bir gün odanıza gittiğinizde kardeşinize “Ne bu odanın dağınıklığı, düzelt hemen” diye bağırdıysanız, tepkinizin yönünü değiştirdiniz demektir.
Başka bir örnek, müdür personeline kızar, personel eve gelip eşine kızar, evdeki eş çocuğa kızar, çocuk ise köpeğine bağırıp kızar.
Özdeşleme/Özdeşim Kurma
Kişinin kendisinde eksik gördüğü veya beğenmediği yönlerini fark ettiğinde, başka birine ait özellikleri taklit etmesi veya onun başarılarıyla övünmesidir.
Kendisi okumayan bir babanın tıp fakültesi kazanan çocuğuyla abartılı bir şekilde sevinip övünmesi buna örnek verilebilir.
Bu durumda baba kendisiyle çocuğunu özdeşleştirerek kendisi kazanmış gibi bir tavır sergiler. Ergenlik yıllarında özellikle çok popüler şarkıcılara karşı görülen aşırı bir hayranlık beslemek de özdeşim kurmanın sonucudur.
Ödünleme/ Telafi
Kişinin kendisini eksik ya da yetersiz bulduğu bir yönünü görünmez kılmak için başka bir yönünün ön plana çıkarma çabasıdır.
Kendisini sosyal anlamda beceriksiz bulan, arkadaşlık ilişkileri kurmakta zorlanan veya kendisini yeterince çekici bulmayan birinin çok çalışarak akademik alanda ilerleme çabası veya başarısız bir evlilik geçiren daha sonra boşanan birinin özellikle boşandıktan sonra iş hayatına gereğinden fazla zaman ayırması, telafiye örnek olarak verilebilir.
Düş Kurma / Hayal Kurma
Kişinin karşılanmayan istek, dürtü ve ihtiyaçlarının hayal yoluyla giderilmesidir.
Kişi kendini içinde olduğu durumda değil de içinde olmak istediği durumda hayal edip, gerçeklerden uzaklaşarak kaygıyla baş etmeye çalışır.
Yoksul birinin kendisine piyango çıkarsa ne yapacağını düşünmesi, bir süreliğine hayal yoluyla da olsa ihtiyaçlarının giderilmesini sağlar. Böylece yoksulluğunun yarattığı kaygıyla baş etmiş olur. Ancak bunun çok sık kullanılması da içinde olduğu durumun farkına tekrar vardığında daha çok kaygı duymasına ve uyum sorunu yaşamasına neden olabilir.
Antisosyal kişilik bozukluğu tanısı almış bireylerin kullandıkları savunma mekanizmaları
Hazırlayan: Burak Engür
