Doğal afetler sonrası bütün hayatı altüst olan sevdiklerimize nasıl destek olmalıyız?
Bir doğal afetin ortasında, insanlara yardım etmek için ne yapabileceğimizi kavramak zor olabilir. Bu doğal afetten direkt olarak etkilenen aile üyemiz ya da arkadaşımız varsa, acılarını paylaştığımızı hissettirmek ve açıklamak için doğru kelimeleri seçmek zor olabilir. Yaşanan durum hakkında söyleyebileceğimiz çok az şey vardır ve tabii ki bu travmayı yaşayan kişi bunun farkındadır. Bu gibi zor durumlar yaşayan insanlara duygusal destek, çok kıymetli olmaktadır. Ancak bunu nasıl yapabileceğinizi bilmiyorsanız, yaşanan iki büyük hortum sonrasında 3 farklı travma grubu üzerine araştırma yapan lisanslı klinik psikolog Dr.Nora Baladerian yakınlarınıza onların yanında olduğunuzu hissettirmek için yapabileceğimiz şeyleri şu şekilde anlatıyor:
▪︎Dinleyin ve Yansıtın
Doğal afet sonucu gerçekleşen yıkıcı kayıplardan sonra yapabileceğimiz en iyi şey karşımızdakine üzgün olduğumuzu söylemek ve onlarla beraber olabilmek için elimizden gelen her şeyi yapacağımızı, onların yanında olacağımızı onlara hissettirmektir. Destekleyici bir arkadaş olarak görevimiz sadece onları dinlemek ve doğrulamaktır. Kendi durumlarını açıklamak için kullandıkları kelimeleri tekrarlamak yardımcı olabilir. Örneğin birisi size yaşanan durumlardan dolayı çok korktuğunu söylerse siz de ona “Bu korkutucu bir durum. Korkman tabii ki çok doğal.” diyebilirsiniz. Araştırmacı “Kullandıkları kelimeleri yansıtmak karşınızdakinin kendisini anlayan birilerinin olduğunu hissetmesini sağlar.” diye eklemekte.
▪︎Kayıpları İçin Yas Tutmalarına İzin Verin
Yaşanan bu üzücü durumlar karşısında karşınızdakini teselli etmeye ve onun daha iyi hissetmesi için “En azından sadece bir evde. Birkaç yıl içinde yepyeni bir ev alırsın. ” benzeri cümleler kurmaya meyilli olabilirsiniz. Ancak Dr. Baladerian, yaşanan afetin acısı tazeliğini koruyan afetzedenin, kaybettiği aile üyesi, arkadaşı, evi, hatıraları ve evcil hayvanları için yas tutmaya ve kederlenmeye devam edebileceğini ve bunun çok olağan bir durum olduğunu belirtiyor. Karşımızdakini teselli etmek yerine “Evine geri sahip olacağın güne kadar senin yanında olacağım. Beraber bir çözüm yolu bulacağız.” şeklindeki güven verici cümleler ona yalnız olmadığını hissettirecektir. Araştırmacı doktor, birinin acısının veya kaybının ne kadar zor bir süreç olduğunu anlamaya çalışmanın, durumu toz pembe göstermeye çalışmaktan çok daha rahatlatıcı olduğu sonucuna ulaşmıştır.
▪︎Uzak Mesafe Desteğinin Önemini Hafife Almayın
Doğal afetten sonra insanlar destek için kendi bölgelerindeki tanıdıkları ile iletişime geçmeye çekinir çünkü onların da aynı bölgede aynı afetten etkilendiklerinin farkındadırlar. Afet bölgesine yakın olmasanız dahi sosyal medya hesaplarınızdan paylaşım yaparak veya birebir iletişime geçerek orada bulunan kişilere yardım edebileceğiniz belirtebilirsiniz. Afet bölgesine çok uzaktan vereceğiniz destek ve edeceğiniz yardım, bu gibi durumlarda kritik önem taşımaktadır. Bunlara ek olarak onaylı afet yardım kuruluşlarına bağış yaparak, bağış toplama etkinliği planlayarak, kan vererek ve afet bölgesine bizzat kendiniz malzeme göndererek uzak mesafeden belki de hiç tanımadığınız bir insanın acısını paylaşabilirsiniz.
Lev Nikolayeviç Tolstoy’un da dediği gibi “Acı duyabiliyorsan, canlısın. Başkasının acısını duyabiliyorsan, insansın.”
▪︎Sık Duygu Değişimi Yaşayabileceklerinin Farkına Varın
Klinik psikolog Dr. Baladerian doğal afet atlatan insanların 5 aşamalı bir üzüntü süreci yaşadığından bahsetmekte: reddetme, öfkelenme, pazarlık, depresyon, kabullenme. Bu aşamalarda birçok farklı duyguyu bir arada yaşayan kişi en sonunda durumu kabullendiğini belirten psikolog bu aşama durumların hepsinin son derece olağan olduğunu ve bunlara karşı verilecek tepkilerin/yanıtların destekleyici olmasının önem teşkil ettiğini vurguluyor. Tüm bunları yaparken aklımızdan çıkarmamalıyız ki kaybettiklerini kabullenme aşamasına uzun bir süreç sonrasında gelinir. Yaşamlarını eski haline getirmeleri uzun zaman alabilir. Bu zorlu dönüşüm sürecinde biz yakınlarına düşen en büyük sorumluluk ise sabırlı olmak ve onları dinlemeye istekli olmaktır.
Hazırlayan: Erdem Rençbereli
