Daha önce hiç resim veya tabloların sergilendiği bir sergiye gidip saatlerce bir eserin başında eseri izleyen insanlarla karşılaştınız mı? Bunun en temel sebebi tablolarda kullanılan sembolleri analiz etmenin ve onların hikayesini anlamanın yolunun bu şekilde gerçekleşiyor olması. Bu yazımızda tablolarda sıklıkla kullanılan bazı sembolleri sizler için derledik.
Tarih içerisinde üretilen tablolarda bir sürü figür ve sembol kullanılmıştır. Özellikle ortak olarak defalarca kez kullanılan sembollerin hem tarihine hem de çizilme tarzına bağlı olarak anlamları bir noktada kesişmiştir. Bunu fark eden sanat yorumcuları analizlerini bu yöne odaklayıp ortak paydalar çıkarmaya çabalamıştır. Sembollerin bu kadar fazla kullanılmasının en büyük nedeni ise açıklanması zor olan bir konuyu sanatçıların bu şekilde açıklamaya çalışmaları olmuştur. Bu sebeple sanatta sembollerin kullanılması kitleler için daha büyük bir etki yaratmış ve sanat eserlerini daha önemli bir hale getirmiştir.
Bununla bağlantılı olarak sanatta sembolist hareketlenme başlamıştır ve sayısız ressam bu noktada gerçeklik formuyla birlikte ve bundan farklı olarak duygulara, kavramlara ve bireyselliğe odaklanmaya başlamıştır. Sembolizm ekolünü benimseyen birçok sanatçı kendi felsefeleriyle ilgili bilgileri sanat eserlerine aktarmış ve gerçeği bu şekilde ortaya çıkarmaya çabalamıştır.
Peki, sanat eserlerinde sıklıkla kullanılan semboller nelerdir ve hangi anlamlar taşır?
Meyveler
Meyveler tablolarda kullanılan en yaygın sembollerden bir tanesi olmuştur. Bir meyve sepeti, sanatçıya kullanabileceği çeşitle renk ve dokular sunmakla kalmamış aynı zamanda çeşitli dini sembollerle bağlantılı olarak da görülmüştür. Örnek olarak Hıristiyanlıkta elma figürü Havva’nın yasak meyveyi yemesiyle ilişkilendirilmiştir veya üzüm sembolü, Roma şarap tanrısı Bacchus ile ilişkilendirilmiş ve zevk/şehvet temalarını yansıtması için kaleme alınmıştır.
Kafatası
Kafatası sembolü özellikle 16 ve 17. Yüzyılda Hollandalı sanatçılar tarafından kullanılmış ve yaşamın geçiciliği ile materyalizmin yararsızlığını ifade etmek için kullanılmıştır. Bu sembol ile birlikte ölümün kesinliği çarpıcı bir şekilde hatırlatılmak istenmiştir.
Mumlar
Kullanılan mum figürlerinde zamanın geçmesinin kaçınılmaz olduğu ifade edilmiştir. Aynı zamanda yanan bir mum figürü gerçekliği ve bilgiyi sembolize etmek için kullanılırken, sönmüş bir mum kaybı ve ölümü sembolize etmek için kullanılmıştır.
Çiçekler
Çiçek figürlerinin anlamları görüntüsüne göre değişmektedir. Tam açmış güzel bir buket çiçek yaşamı, inancı, büyümeyi ve güçlü olmayı ifade edebilirken; solmuş çiçekler, hayatın, maddi malların ve güzelliğin kırılgan olduğunu hatırlatmak için kullanılmıştır. Aynı zamanda farklı çiçekler farklı anlamları karşılamak için sembolize edilmiştir.
Deniz Kabukları
Dişilikle ilişkilendirilmesinin yanı sıra deniz kabukları doğumu ve iyi talihi sembolize etmek için kullanılmıştır. İstiridyelerin ürettiği inciler ise saflığın ve mükemmelliğin simgesi anlamını ortaya çıkartmak için sembolize edilmiştir.
Aynalar
Ayna figürü genellikle kendine beğenmişliği göstermek için kullanılmıştır. Bunun en büyük sebeplerinden bir tanesi genellikle sadece zengin insanların evinde bulunduğu için olduğu öne sürülmüştür. Kırık bir ayna figürü ise, tıpkı bugün onlar hakkında hissettiklerimize çok benzer şekilde, kötü şansın bir işareti olarak görülmüştür.
Böcekler
Bir grup olarak böcekler açgözlülüğü veya çürümeyi sembolize eder fakat belirli böcek türlerinin kendi anlamları olmuştur. Örneğin kelebekler dönüşümü ve Hıristiyanlıkta dirilişi temsil ederken yusufçuklar dünyeviliği ve ölümü temsil etmiştir.
Müzik Aletleri
Müzik aletleri, yüzyıllar boyunca lüks eşyalar olarak kabul edilmiştir. Bu sebeple müzik aleti sembolleri bir patronun yeteneğinin zenginliğini göstermek için genellikle natürmort resimlere dahil edilseler de aynı zamanda başka anlamlarda taşımışlardır. Fakat genel olarak bu semboller müzik, eğlence ve kutlamayı temsil etmişlerdir.
Gümüş ve Altın
Dini bağlamlarda altın, bir şeyin değerli, kutsal veya dayanıklı olduğunu gösterebilmekteyken; bir ayna gibi gümüş de olumlu ya da olumsuz olarak kişinin ruhunu yansıtmaktadır. Genel olarak ticaret ve kültür ile ilişkili olarak kullanılmışlardır.
Bunlar haricinde kartal gücü simgelemiş, nehir sonsuz değişim ve akışı simgelemiş, güneş ise yaşam ve gücü simgelemiştir.
Hazırlayan: Ece Kaya
